อัสนี พลจันทร์ : จากราวป่า…สู่บ้านเกิด

จากราวป่า…………

21 พฤศจิกายน 2540 นับย้อนหลังไปจากนี้ เหลือเวลาอีกเพียงไม่กี่วัน ก็จะครบ 7 ปี สำหรับหญิงชราคนหนึ่ง ที่ได้เฝ้ารอการกลับมาของคู่ชีวิต หลังจากที่ต้องพลัดพรากจากกันไปนับเวลาไม่ได้

แดดในวันนั้นร้อนแรง ขณะที่หญิงชราพร้อมด้วยมิตรสหายมากมายหลายกลุ่ม รวมไปถึงศิลปินเพลงเพื่อชีวิตชื่อดังอย่างยืนยง โอภากุล กำลังรอคอยท่านผู้จากไปอยู่ ณ จุดกึ่งกลางของสะพานมิตรภาพไทย-ลาว…….

เช่นเดียวกับ เสกสรรค์ ประเสริฐกุล, จิระนันท์ พิตรปรีชา, ชลธิรา สัตยาวัฒนา และใครต่อใครอีกหลายคนที่ได้พบ”สหายไฟ”ที่นั่นซึ่งความประทับใจที่สหายไฟได้มีเมตตาจากดวงใจอันยิ่งใหญ่ โดยเฉพาะหนุ่มสาวปัญญาชน ที่อยู่ในฐานะเยาวกวี ซึ่งท่านได้เมตตาเป็นพิเศษจากคำบอกเล่าอันตรงกันคือ ผู้เฒ่าจะใส่ใจตรวจงานเขียนให้อย่างตั้งใจเป็นพิเศษพร้อมคำวิจารณ์และให้กำลังใจ

กระท่อมไม้ไผ่ปลายเนินหลังนั้น ไม่เคยว่างเว้นจากบรรดาเยาวกวีซึ่งมีความอ่อนไหวในอารมณ์อันนำพาไปสู่จุดขัดแย้งท่ามกลางสถานการณ์ปฏิวัติ ที่ได้แวะเวียนมาเยี่ยมเยียนปรับทุกข์ไม่เว้นแต่ละวัน…..นั่นคือห้วงเวลาซึ่งภายในพรรคคอมมิวนิสต์ส่อเค้าขัด แย้งทางความคิด ความเบื่อหน่ายเริ่มเกิดขึ้นแก่บรรดาเหล่าปัญญาชนอันนำมาสู่การตั้งคำถามและตรวจสอบเป้าหมาย จนตัดสินใจหวนคืนสู่นาครในที่สุด

เล่ากันมาว่า นายผีดำเนินชีวิตอยู่ท่ามกลางความขัดแย้ง และโดนตำหนิจากผู้นำด้านทฤษฎีว่า เป็นศักดินาปฏิวัติ บ้างก็ว่าเป็นปัญญาชนนายทุนน้อย หรือไม่ก็เป็นวีรชนเอกชน แต่ฉายาทั้งหลายนี้ล้วนแล้วแต่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวนายผี ดังที่สุรชัย จันทิมาธรเขียนไว้ว่า “เขาเป็นคนหัวแข็งดื้อรั้น สิ่งใดที่สู้ก็จะสู้หัวชนฝา”

และเมื่อต้องหลบลี้เข้าสู่เขตป่าเขา ความยึดมั่นในความถูกต้องที่ยังคงอยู่อันเป็นจุดที่ถูกเพ่งเล็งว่าเป็นคนหัวแข็ง ได้สร้างความขัดแย้งให้ค่อยทวีความรุนแรงขึ้นภายในพรรค…..หลังจากปี 2518 ซึ่งลาวเปลี่ยนแปลงการปกครองโดยขบวนการคอมมิวนิสต์สายโซเวียตอันใช้กำลังหลักจากพรรคคอมมิวนิสต์เวียดนาม นั่นคือช่วงแห่งการตัดสินใจของพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทยว่าจะเดินตามทฤษฎี “โดมิโน”สายโซเวียต ที่ยึดแนวคิดที่จะเปลี่ยนแปลงการปกครองด้วยการใช้กองกำลังต่างชาติเข้าสนับสนุน หรือจะยึดตามอย่างสายจีน ที่เน้นใช้วิธีเปลี่ยนแปลงความคิดประชาชาติและปลุกเร้าอุดมการณ์ ซึ่งส่งผลให้ส่วนหนึ่งรับข้อเสนอของคอมมิวนิสต์สายโซเวียต เตรียมการปฏิวัติโดยกองกำลังตลอดแนวลำน้ำโขงอันเชื่อมต่อประเทศไทย

ในฐานะผู้นำคนหนึ่ง นายผีคัดค้านการใช้กองกำลัง ยืนยันที่จะให้การเปลี่ยนแปลงปฏิวัติประเทศต้องเกิดจากเงื่อนไขของสังคมไทย และโดยคนไทยด้วยกันเอง !อันเป็นเหตุที่ทำให้เขาต้องถูกจำกัดความเคลื่อนไหวตลอดเวลาที่อยู่ในลาว กระทั่งความขัดแย้งระหว่างจีนและเวียดนามถึงจุดแตกหัก พรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย ซึ่งถูกระบุว่าเป็นทางสายจีน จึงต้องเคลื่อนย้ายกองกำลังออกจากประเทศลาว นั่นเองคือครั้งสุดท้ายที่นายผีได้กลับมาเหยียบถิ่นแผ่นดินแม่เมื่อหน้าแล้งปี 2522 ก่อนที่จะจากไปอีกครั้งเมื่อเกิดยุทธการณ์ล้อมปราบ ในปี 2526

บันทึกของป้าลม หรือสหายลม เล่าว่า……หลังครบรอบวันเกิดครบ 65 ปีของสหายไฟ ได้ไม่นานได้เกิดศึกภูเมี่ยงขึ้นในเขตน่านเหนือ สหายไฟต้องเดินทางไปเจรจาขอซื้อข้าวกับกรรมการกลางของเขตหงสา เนื่องจากเกิดความเสียหายขึ้นอย่างมาก ซึ่งในขณะนั้นเองที่เขตน่านเหนือถูกสั่งให้อพยพลงใต้ ป้าลมมารอฟังข่าวสามีอยู่ที่น่านใต้ โดยที่ไม่สามารถรู้ได้เลยว่านั่นจะคือการพลัดพรากตลอดกาล……..

สู่บ้านเกิด…………

11.15 น. วันที่ 22 พฤศจิกายน 2540 ป้าลมข้ามฝั่งลำน้ำโขงเข้าสู่เวียงจันทร์ ณ จุดกึ่งกลางสะพานมิตรภาพไทย-ลาวนั่นเองที่หญิงชรา ได้พบมิ่งขวัญแห่งชีวิตอีกครั้ง ชายชราในลักษณาการอ่อนโรยด้วยอายุ และเชื้อไข้ ผมสีดอกอ้อเพิ่มมากกว่าที่เคยเห็น ทว่านัยน์ตานั้นยังเปล่งประกายบริสุทธิ์เช่นเดียวกับคืนวันเก่าก่อน นั่นคือภาพถ่ายสุดท้ายของนายผีหรือสหายไฟ ซึ่งทางการเวียดนามถ่ายไว้ครั้งเข้าพักรักษาตัวที่โรงพยาบาลฮานอย

รถตู้สีเทาได้นำพาท่านผู้เฒ่า กลับมาในกระเป๋า STOWAWAY CLASSIC สีเขียว โดยภิกษุสามรูปถือสายสิญจน์ผูกโยงเข้ากับกระเป๋า วินาทีแห่งความเงียบงันได้เกิดขึ้น เมื่อท่านได้ถูกวางให้สัมผัสแผ่นดินแม่ ณ ขอบสพานนั้น หัวใจทุกดวงน้อมคารวะ พร้อมกันกับที่น้ำตาอีกหลายคนได้เอ่อคลอ………..

คำแรกที่ป้าลมเอ่ยแก่มิ่งขวัญแห่งชีวิตคือ “คุณอัศ กลับบ้าน”

คนที่เคยพบท่านผู้เฒ่าในสำนักหลวงน้ำทา จะคุ้นชินกับภาพชายชราถือไม้เท้าคู่ชีพ แต่นั่นไม่ใช่เพราะวัยชรามาเยือน แต่ทว่าเป็นเพราะโรครูมาตอย ยิ่งช่วงอากาศหนาว เป็นต้องล้มหมอนนอนเสื่อ กระดุกกระดิกไม่ได้ เพราะปวดตากระดูกข้อต่อ ผู้ที่เคยพบท่านช่วงโดนกักตัวไว้ในลาว หลังเขตน่านเหนือแตก บอกว่าเขานอนซมอยู่ในส่วนพักฟื้น หลังจากนั้นได้ถูกส่งตัวไปรักษาตัวที่โรงพยาบาลฮานอย ประเทศเวียดนาม แต่ไม่ใช่ด้วยโรคกระดูกอย่างเดียวที่เข้ามาคุกคามแต่มีโรคกระเพาะเรื้อรังอันเป็นเหตุนำไปสู่การเป็นมะเร็งลำไส้

ค่อนปี 2530 นายผีขอกลับคืนประเทศลาวได้ แต่เมื่อมาพำนักอยู่ที่แขวงอุดมไชย ในที่สุด วันที่ 28 พฤศจิกายน 2530 เขาก็ได้จบชีวิตลง……

ออกจากสะพานมิตรภาพ มุ่งสู่วัดพระศรีสุมังค์ แว่วเสียงเพลงทำนองคึกคักแต่เร่งเร้าเนื้อหาชวนสะเทือนใจ

อายุหกสิบห้าไม่มีอาก้าจะสะพาย
มีแล้..ก็แต่คาไบน์ ถึงปืนไม่ร้าย แต่ใจยังจำ
จับปืนขี้เมี่ยง มองเมียงมือคลำ
นัดหนึ่งคนหนึ่ง นิ้วตึงอกแตก
เลือดทะลักชักแหลก แลกกับเลือดหกตุลา……คม
ห้าขวบหย็อย ๆ อยู่ข้างหน้า หกสิบห้าเหย่า ๆ ตามหลัง
ทางภูดูยาวเหยียดหยัด ต้องการสมรรถพลัง
สองขาพาไป จะปะอะไรก็ช่าง
ถึงปู่ล้มหลานยัง เสียงปืนยิงปังก้องพนา…… เอ๋ย……พนม
ปัง ปัง ปัง……ก้องพนา…..
(คนล่าสัตว์-กินนร เพลินไพร)

หลังพิธีสวดบังสุกุล, ผ้าขาวผืนใหญ่ถูกคลี่ลงบนโต๊ะ กุญแจสีเขียวติดกระเป๋าถูกไขออก ส่วนกะโหลกถูกประคองออกจากกระเป๋ามาจัดวางบนผ้าขาวเป็นลำดับแรก กระดูกนั้นอาบน้ำยามันเลื่อมเกือบครบบริบูรณ์ทุกชิ้นส่วน ป้าลมคือคนแรกที่อาบน้ำศพ ดดยพรมน้ำหอมลงตรงมือทั้งสองข้าง

ต่อเมื่อบรรจุกระดูกลงในโลงไม้สีขาว, นับเป็นสิ่งที่ไม่มีใครคาดหมาย เมื่อป้าลมเปิดกระเป๋าถือ ดึงเอาผ้าแพรสีแดงเลือดนกผืนใหญ่ออกมา กลางผ้าประดับด้วยดาวเหลืองดวงมหึมา ออกมาห่มคลุมร่างโครงกระดูกท่านผู้เฒ่า ซึ่งป้าลมได้ให้ความหมายและที่มาที่ไปของธงผืนนี้ไว้ว่า…

” คุณอัศคือทหารปลดแอก ธงรูปดาวนั้นเป็นธงของทหารปลดแอก คือคิดถึงวันนั้น ตอนที่กำลังจะออกจากเขตลาว จะข้ามมาเขตไทย วันนั้นเป็นวันที่ลุงต้องซ่อนตัว ไม่ให้ทางการลาวเจอ ลุงข้ามมาและตั้งใจว่าจะไม่กลับเข้าไปอีก ลุงจะอยู่ในลักษณะของทหารปลดแอก ทำหน้าที่นำเด็กไปส่งเข้าประเทศจีน คือใครเขาทำอะไรกันถ้าช่วยทางความคิดได้ก็จะช่วย ก็เลยคิดว่าหากถึงวันสุดท้ายของลุง ถ้าป้ายังไม่เป็นอะไร สิ่งหนึ่งที่จะห่มให้ลุงคือผ้าแพรผืนนี้ ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของทหารปลดแอก ”

หนึ่งชั่วโมงถัดมา โลงสีขาวถูกยกขึ้นรถตู้คันเดิม ขบวนต้อนรับท่านผู้เฒ่าคืนถิ่นออกจากฝั่งโขง มุ่งสู่นครราชสีมา โดยมีรถนำขบวนจากกองปราบปรามพิเศษคอยอำนวยความสะดวก นั่นเป็นเสมือนประจักษ์พยานยืนยันถึงห้วงเวลาอันสงบสันติ แม้ครั้งหนึ่งเขาจะยืนอยู่คนละฝ่ายกับรัฐบาลไทย ถึงขั้นจับอาวุธขึ้นต่อกร แต่เมื่อถึงวันเวลาที่เขากลับมา เขาได้รับทั้งเกียรติและการคารวะ !

สนามฟุตบอลสถาบันราชภัฏนครราชสีมา, คืนวันที่ 22 พฤศจิกายน 2540 บทเพลง ‘คิดถึงบ้าน’ ถูกขับขานร่วมกันด้วยน้ำเสียงของคนกว่าสามหมื่นคน จากงานต้อนรับท่านผู้เฒ่ากลับบ้าน หลังจากพิธีเผา ในวันที่ 11 มกราคม 2541 ท่านก็ได้นอนหลับพักผ่อนอย่างสงบภายในอนุสรณ์สถานซึ่งสลักคำว่า ‘เดือนเพ็ญ’ ไว้บนพื้นหินอ่อน กลางไร่อ้อยของคู่ชีวิต ณ จังหวัดกำแพงเพชร…….

หลับเถิดท่านผู้เฒ่า ท่านได้เหนื่อยหน่ายมานานนัก ณ บัดนี้ และตลอดไปแผ่นดินแม่นี้จะเป็นที่พักพิงสุดท้าย ท่านไม่ต้องเดินทางรอนแรม ท่านไม่ต้องกังวล ลูกหลานข้างหลังยังคงต่อสู้เพื่อสานต่ออุดมการณ์ของท่านเสมอมา…และจะคงต่อสู้ตลอดไป……เพื่อก่อให้เกิดสิ่งที่ดีกว่า…….

มา…และจะคงต่อสู้ตลอดไป……เพื่อก่อให้เกิดสิ่งที่ดีกว่า…….

” ใบตอง ” บันทึกเรื่อง ข้อมูล WRITER MAGAZINE วันที่ 12 ธันวาคม 2540

สุรชัย จันทิมาธรเป็นคนนำเพลงนี้ออกมาจากราวป่า และบันทึกเสียงครั้งแรกในนามของวง “คาราวาน” กับอัลบั้มชุด “บ้านนาสะเทือน” เมื่อปี 2526 ต่อมาในปี 2528 ยืนยง โอภากุล ได้นำมาบันทึกเสียงอีกครั้ง ในนาม “แอ๊ด คาราบาว” กับอัลบั้มชุด “กัมพูชา” และได้เปลี่ยนชื่อเพลงเป็น “เดือนเพ็ญ” พร้อมทั้งสลับท่อนเนื้อร้องแต่เดิม